هر نوع موادی که جهت تقویت خاک و بالا بردن حاصلخیزی آن هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی باعث افزایش عملکرد محصول میشود کود نامیده میشود.کودها به طور کلی به سه دسته تقسیم میشوند که عبارتند از:کودهای شیمیایی، کود آلی و کود بیولوژیک.
کودهای شیمیایی:
تولید این نوع کودها، در کشاورزی و ازدیاد تولید محصولات زراعی انقلابی را به وجود آورد. طی مرور زمان تولید این کودها رو به فزونی گذاشته و از آنجا که علاوه بر این که این کودها باعث ازدیاد محصول میگردد باید این را هم در نظر داشت که، این کودها صدمات زیادی را به خاک، موجودات زنده و اکوسیستم وارد مینمایند.
ترکیب شیمیایی و درصد خلوص کودهای مختلف حاوی یک عنصر، بسیار متفاوتند. این تفاوتها بر مورد مصرف، نحوه پخش، زمان کوددهی و اثر بخشی کودها تاثیر بسیار مهمی دارند. بنابراین شناخت کافی از انواع کودهای شیمیائی قبل از انتخاب و یا مصرف آنها ضرورت دارد.
کودهای شیمیایی به دو دسته که برخی جزء عناصر پرمصرف گیاه(ماکرو المنت) و برخی نیز جز عناصر کم مصرف گیاه (میکرو المنت) می باشند تقسیم میشود.
عناصر پر مصرف (ماکرو) شامل: ازت – فسفر – پتاس – منیزیم- کلسیم
عناصر کم مصرف (میکرو) شامل : آهن – روی – مس- منگنز – بور
کودهای شیمیایی بر اساس نوع عنصر تقسیم بندی میکنند. به عنوان مثال کودهای ازتی، فسفری و پتاسیمی دارای یک یا دو عنصر هستند. اگر یک کود همه عناصر را با هم و به نسبت متناسب داشته باشد اصطلاحاً کود کامل نامیده میشود. کودهای شیمیایی در کارخانجات کود سازی تهیه میشوند. اساس تولید کودهای شیمیایی واکنش زیر است:
واکنش هابر- بوش
N۲ از هوا و H۲ از گاز متان و CH۴ تأمین میشود. یعنی N۲+۳H۲ در حضور دما و فشار کاتالیزور مناسب تبدیل به NH۳ (مولکول) میشود.
آمونیاکی که طی این واکنش تولید میشود یک کود ازت است. کود ازته با ٨٢ درصد نیتروژن یا ازت در خیلی از کشورها مستقیماً به عنوان کود در خاک تزریق میشود و در ایران امکانات برای مصرف آن کم است. آمونیاک به عنوان ماده اولیه میتواند برای تولید سایر کودهای ازته مورد استفاده قرار گیرد.
اگر NH۳ را با مولکول O۲ ترکیب کنیم کود اوره تولید میشود که از پر مصرف ترین کودهای شیمیایی است.
اگر NH۳ را با H۲SO۴ (اسید سولفوریک) ترکیب کنیم کود فسفات آمونیوم تولید میشود که از بهترین کودها برای شرایط خاکهای قلیایی است، یعنی کودی است دارای خاصیت اسیدی و بسیار مطلوب و مناسب برای شرایط خاک ایران.